Historia polskiego kina: ‘Pociąg' w kinie Merkury

Podczas najbliższych Spotkań Filmowych w czwartek 16 marca przypomnimy sobie – w ramach cyklu „Krótka historia polskiego kina” – film „Pociąg” Jerzego Kawalerowicza z 1959 roku. Seans jak zwykle o godzinie 20.15.

„Pociąg” to kameralne studium psychologiczne, poetycka opowieść o samotności, a jednocześnie zbiorowy portret Polaków końca lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Dwoje przypadkowych podróżnych spotyka się w przedziale sypialnym. Subtelna gra ich emocji – od wzajemnej niechęci do pozbawionej perspektyw bliskości – rozgrywa się na tle stłoczonego w pociągu ludzkiego mikrokosmosu.

Pomysł na film podsunęło życie: Jerzy Kawalerowicz jechał kiedyś nad morze w damskim przedziale sypialnym z przeżywającą kryzys kobietą, która przez noc opowiedziała mu historię swojego życia. Reżyser, szukając najlepszego sposobu na filmową wersję tej opowieści, postanowił umieścić niemal całą akcję w pociągu. Trwa ona tyle, ile kurs nocnego ekspresu na Hel, a bohaterami są stłoczeni w jego ciasnych wnętrzach pasażerowie. Widz wie o nich tylko tyle, ile dowiedzieć się można o przypadkowych towarzyszach podróży – znudzona małżonkiem kokietka uwodzi kogo może, były więzień obozu koncentracyjnego walczy z bezsennością, stare kobiety jadą na pielgrzymkę, wakacyjny podrywacz poluje na zdobycz. Punktem zwrotnym wydaje się moment pojawienia się milicji i informacja, że w pociągu znajduje się morderca…

Film z jednej strony jest grą konwencjami thrillera i melodramatu, z drugiej – rodzajem pełnego niedopowiedzeń, poetyckiego szkicu. Melancholijny nastrój współtworzy muzyka, zwłaszcza balladowa wokaliza Wandy Warskiej, stanowiąca motyw przewodni filmu. Ze współczesnej perspektywy nocna podróż to metafora życia, a cały „Pociąg” to nostalgiczny powrót do najlepszego okresu w historii polskiego kina.

Gatunek: dramat psychologiczny.

Obsada: Lucyna Winnicka, Leon Niemczyk, Zbigniew Cybulski, Teresa Szmigielówna, Helena Dąbrowska, Ignacy Machowski.

W przyszłym miesiącu, 20 kwietnia, kino Merkury zaprasza na seans „Do widzenia, do jutra” Janusza Morgensterna z 1960 roku.

„Krótka historia polskiego kina” jest kolejną formą działań, realizowanych z inicjatywy Stowarzyszenia Kin Studyjnych, mających na celu wsparcie kin studyjnych. To wyjątkowy projekt, który pozwoli szerokiemu gronu odbiorców zapoznać się z polską klasyką filmową na dużym ekranie.

„Przegląd Krótka Historia Polskiego Kina zrodził się z… miłości do kina i ogromnej potrzeby przywrócenia na srebrny ekran najwybitniejszych dzieł polskiej kinematografii, które w swoim czasie sprawiły, że polskie kino stało się rozpoznawalne na arenie międzynarodowej.

W ciągu najbliższych dziesięciu miesięcy zaprosimy widzów kin studyjnych w całej Polsce na dziesięć filmów dziesięciu Mistrzów, których dzieła ukształtowały obraz polskiego kina w latach 60. i 70. XX wieku. Filmów, które kochamy, ale do tej pory w znakomitej większości mogliśmy je obejrzeć wyłącznie w telewizji. A jakie wrażenie mogą zrobić na dużym ekranie? Czy się zestarzały, a może przetrwały próbę czasu i znów zachwycą nas swym pięknem i uniwersalnym przekazem? Dzięki znakomitej współpracy z WFDiF oraz DI Factory i przy wsparciu ze strony PISF, możemy zaprezentować miłośnikom X Muzy arcydzieła polskiej kultury w wersji odrestaurowanej cyfrowo.

Nie uzurpujemy sobie prawa do przedstawiania całościowej historii kina w tradycyjnym rozumieniu, ale mamy nadzieję, że nasz wybór przypadnie widzom kin studyjnych do gustu i rozbudzi apetyt na kolejne seanse” – pisze Marlena Gabryszewska, prezeska Stowarzyszenia Kin Studyjnych.

Cykl „Krótka historia polskiego kina” otworzyła projekcja nagrodzonego na festiwalu w Wenecji dramatu „Popiół i diament” w reżyserii Andrzeja Wajdy. Od lutego w 72 kinach studyjnych w 58 miastach na terenie całej Polski zaprezentowanych zostnie dziesięć tytułów, wyselekcjonowanych przez dyrektora artystycznego Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni Tomasza Kolankiewicza.

Polska kinematografia jest jedną z najciekawszych spośród wielkich narodowych kinematografii drugiej połowy XX wieku. Mimo burzliwej historii, cenzury, kolejnych załamań ekonomicznych i społecznych, nasi twórcy i twórczynie tworzyli dzieła wybitne i na stałe wpisane do światowego kanonu. Oglądając te filmy, od kluczowych dla szkoły polskiej lat 50. i 60., przez megaprodukcje lat 70., po kino moralnego niepokoju lat 80., możemy przez ich pryzmat poznać zarówno kolejne prądy artystyczne, jak i obraz zmieniającej się rzeczywistości społeczno-ekonomicznej i produkcyjnej polskiego kina, i co za tym idzie zyskujemy wgląd w polskie imaginarium kolejnych dekad. Historia naszej kinematografii to także historia polskich reżyserów i reżyserek.

W przeglądzie „Krótka historia polskiego kina” skupiono się na prezentacji wybranych tytułów największych twórców i twórczyń głównego nurtu. Jak zmieniała się wrażliwość filmowców? Czy czerpali oni z europejskiego i światowego kina, czy tworzyli nową jakość? Jak wpływały na nich zmiany społeczne i geopolityczne? W końcu: jak polskie kino rezonowało za granicami naszego kraju? Przegląd jest unikatową możliwością przypomnienia najważniejszych, poddanych cyfrowej rekonstrukcji, dzieł powstałych nad Wisłą na dużych, kinowych ekranach i poprzez nie zajrzenia pod podszewkę zmian, jakie zachodziły w ciągu kolejnych dekad PRL-u.

Cykl 10 filmów ze wstępami w formie wykładu wideo prezentuje sylwetkę twórcy/twórczyni, wprowadza w tematykę dzieła, przybliża realia polityczno-społeczne jego powstania. Każdy wstęp zawiera też analizę formalną dzieła z naciskiem na scenariusz, sztukę operatorską, grę aktorską, montaż, scenografię i kostiumy. Wskazuje też aktualny wymiar dzieła i proponuje możliwe tropy interpretacyjne. Prologi zrealizowane są w sposób przystępny, bardziej popularyzatorski niż akademicki, osadzając poszczególne filmy w szerokim, kulturoznawczym kontekście.

Lista tytułów:
9 lutego – Popiół i diament – Andrzej Wajda, 1958
16 marca – Pociąg – Jerzy Kawalerowicz, 1959
20 kwietnia – Do widzenia, do jutra – Janusz Morgenstern, 1960
18 maja – Nikt nie woła – Kazimierz Kutz, 1960
22 czerwca – Zezowate szczęście – Andrzej Munk, 1960
20 lipca – Sanatorium pod klepsydrą – Wojciech Jerzy Has, 1973
24 sierpnia – Barwy ochronne – Krzysztof Zanussi, 1976
21 września – Aria dla atlety – Filip Bajon, 1979
19 października – Gorączka – Agnieszka Holland, 1981
16 listopada – Przypadek – Krzysztof Kieślowski, 1981

Seanse w ramach Spotkań Filmowych w czwartki o godz. 20.15.