Jak nie dać się obuć przez internet?

Z roku na rok rośnie liczba Polaków oszukanych za pośrednictwem internetu. W ubiegłym roku było to już ponad 3,5 tysiąca osób. Wyłudzanie danych, fałszywe sklepy internetowe, oszustwa phishingowe czy naciąganie na nagrody – metod jest bez liku. Z racji przypadającego 7 lutego Dnia Bezpiecznego Internetu przeprowadzono analizę cyberprzestępczości.

Za naszym pośrednictwem Europejskie Centrum Konsumenckie, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Centralne Biuro Zwalczania Cyberprzestępczości radzą, jak nie stracić zdrowego rozsądku i nie stać się ofiarą cyberprzestępstwa. Europejskie Centra Konsumenckie (ECC-Net) podsumowuje lata 2020-2022 w liczbie zgłoszeń w zakresie oszustw.

Dane Sieci Europejskich Centrów Konsumenckich (ECC-Net)

Oszustwo jest nieco marginalne w misji ECC Net, ponieważ zadania sieci są zdefiniowane w odniesieniu do prawa konsumenckiego. Nacisk położony jest się na pośredniczenie w rozwiązywaniu sporów z przedsiębiorcami. Tymczasem oszustwo jest często rozpatrywane jako sprawa karna, w przypadku której mediacja zwykle nie jest możliwa.

Niemniej jednak, znaczna liczba konsumentów zwraca się do ECC-Net w celu uzyskania pomocy, gdy padną ofiarą oszustwa, ponieważ albo jeszcze nie zdali sobie z tego sprawy albo nie są pewni, do kogo zwrócić się o pomoc.

Pandemia w 2020 roku spowodowała znaczny wzrost liczby nadużyć zgłaszanych do ECC-Net. Jak dotąd liczba ta nie spadła do poziomu sprzed Covid-19. Ten podwyższony poziom oszustw można wstępnie uznać za „nową normę”.

• • W 2019 – 2926 zgłoszeń
• • W 2020 – 3607 zgłoszeń
• • W 2021 – 3772 zgłoszenia
• • W 2022 – 3567 zgłoszeń

Sieć w większości przypadków udziela konsumentom informacji nt. właściwego organu – najczęściej organów ścigania lub organów prowadzących dochodzenia w sprawach karnych. Konsumenci dodatkowo są informowani o możliwości zgłoszenia się do dostawcy karty kredytowej w celu wszczęcia procedury chargeback.

Zdecydowana większość oszustw zgłaszanych do ECK ma miejsce w Internecie (6814 skarg w latach 2020-2022). Duża część z nich spotyka konsumentów (czasami na dobrze znanych) platformach i portalach sprzedażowych (971 zgłoszeń).

Najczęstszą metodą płatności w sytuacjach oszustwa zgłaszanych do ECC-Net są przelewy bankowe (46% przypadków oszustw w porównaniu z 18% w ogólnej liczbie spraw). Płatności kartami kredytowymi i debetowymi są znacznie rzadziej wskazywane (30% w przypadkach oszustw w porównaniu z 60% w ogólnej liczbie spraw)/

Oszuści oferują swoim klientom płatność za pośrednictwem przelewu – ponieważ wówczas znacznie trudniej jest odzyskać pieniądze. W przypadku płatności kartą istnieje możliwość zwrócenia się do banku z prośbą o wszczęcie procedury obciążenia zwrotnego – wskazuje Koordynator ECK Karol Muż.

Najbardziej widocznym sektorem gospodarki, w którym pojawiają się raporty o oszustwach, są usługi finansowe. W tym obszarze odnotowuje się ponad trzykrotnie więcej zgłoszeń niż w kolejnym. Dane za lata 2020-2022: usługi finansowe (2786), zakup odzieży i obuwia (876), zakup samochodu (586), zakwaterowanie (451), portale towarzyskie (400), telefony i akcesoria (234).

Najpopularniejsze sposoby oszustów

Jednym z głównych celów internetowych oszustów jest wyłudzenie, zdobycie naszych poufnych danych, a w konsekwencji kradzież pieniędzy.

Jak wskazuje Centralne Biuro Zwalczania Cyberprzestępczości jedną z częściej stosowanych przez cyberprzestępców metod jest również przejmowanie kont na portalach społecznościowych i poprzez podszywanie się pod właściciela konta, masowe rozsyłanie wiadomości z prośbą o przekazanie kodów do realizacji szybkich płatności bezgotówkowych. Pamiętajmy, że skutecznym sposobem uniknięcia kradzieży pieniędzy jest zweryfikowanie komu go wysyłamy np. dzwoniąc do tej osoby i upewniając się podczas bezpośredniej rozmowy.

Inne metody:

• • Obietnica zarobienia szybkich pieniędzy – wyłudzenie danych (pesel, numer dowodu osobistego).
• • Fałszywe sklepy internetowe – dowiedz się, jak sprawdzić wiarygodność e-sklepu tutaj: https://konsument.gov.pl/wiarygodnosc-e-sklepu/
• • Oszustwa phishingowe – oszust wysyła Ci wiadomość e-mail, która wydaje się pochodzić z legalnego źródła (np. banku, portalu społecznościowego), prosi o zalogowanie i przejmuje Twoje dane.
• • Atrakcyjna nagroda za grosze – oszust prosi Cię wpłacenie niewielkiej kwoty (mailem, sms-em) w zamian za wartościową nagrodę. Po wpłaceniu pieniędzy – przestaje się odzywać.
• • Maile ze złośliwym oprogramowanym – link w mailu, który instaluje wirusa na Twoim komputerze.
• • Uważaj na sprzedaż biletów online przez osoby prywatne oraz nowopoznane osoby na portalach randkowych, które próbują wyłudzić Twoje dane!

Nie daj się nabrać oszustowi!

Pamiętajmy aby w wirze internetowego szaleństwa, nie stracić zdrowego rozsądku i nie stać się ofiarą cyberprzestępstwa. UOKiK przypomina o tym m.in w kampanii ”Stracisz dane, stracisz pieniądze!”. Oszuści nie muszą kraść portfela. Wystarczy, że ukradną Twoje dane. Stosując się do kilku podstawowych zasad zamieszczonych poniżej, zwiększamy swoje bezpieczeństwo w sieci.

Chroń swoje pieniądze

• • nie odpowiadaj na wiadomości e-mail z prośbą o podanie kodu PIN lub hasła,
• • nie wysyłaj pieniędzy do kogoś, kogo nie znasz lub komu nie ufasz,
• • inwestuj tylko u licencjonowanych dostawców usług finansowych,
• • obserwuj swój rachunek bankowy, w razie niezidentyfikowanych płatności – zablokuj kartę.
• • dokładnie sprawdzaj wiadomości jakie otrzymujesz w toku płatności mobilnych i czytaj na co wyrażasz zgodę, i jaki przelew potwierdzasz.

Chroń swój telefon

• • bądź podejrzliwy wobec niespodziewanych połączeń i wiadomości tekstowych,
• • nie odpisuj na niechciane wiadomości,
• • nie podawaj swojego numeru telefonu nieznajomym online,
• • nie korzystaj z nieznanej i niezabezpieczonej sieci Wi-Fi.

Chroń swój komputer

• • aktualizuj swoje oprogramowanie ochronne,
• • nie odpowiadaj w żaden sposób na niechciane e-maile,
• • w razie wątpliwości – usuń wiadomość!

Chroń swoją tożsamość

• • nigdy nie podawaj swoich danych osobowych osobom, których nie znasz lub którym nie ufasz,
• • zniszcz stare rachunki, nagrania lub przeterminowane karty – nie wyrzucaj ich do kosza!

Oszuści nieustannie korzystają z nowych metod, które stosują na masową skalę! Dostałeś podejrzanego maila lub smsa z prośbą o kliknięcie w link lub zalogowanie do znanego serwisu – upewnij się, czy pochodzi z wiarygodnego źródła!

Jeśli jednak mimo podjętych środków ostrożności stałeś się ofiarą cyberprzestępstwa – zgłoś takie zdarzenie do najbliższej jednostki Policji.

• • Podejrzane wiadomości sms zgłoś pod numer 799 448 084. Wiadomości mailowe i strony internetowe, które są wykorzystywane do prób oszustwa, przekaż na dedykowaną do tego typu zgłoszeń stronę: incydent.cert.pl
• • Zobacz webinar „Na co uważać, żeby nie stracić danych i pieniędzy” https://www.youtube.com/watch?v=wJeWlaGPc_E

Nie każdy przedsiębiorca, który nie odpowiada na reklamację jest oszustem.

Pomoc uzyskasz:

• • Na infolinii konsumenckiej pod nr tel. 801 440 220 lub 22 266 76 76  oraz e-mailem: porady@dlakonsumentow.pl
• • U rzecznika konsumentów – w twoim mieście lub powiecie
• • W placówce Inspekcji Handlowej – w twoim województwie

W sytuacji sporu z firmą z innego kraju EU, Norwegii, Islandii lub Wielkiej Brytanii – zgłoś się po poradę do Europejskiego Centrum Konsumenckiego, które działa przy UOKiK.

Link: https://konsument.gov.pl/skarga-do-eck/
Link: https://konsument.gov.pl/pomoc-dla-konsumentow-w-polsce/