Bądź odpowiedzialny – oszczędzaj wodę i dbaj o swoich bliskich

Światowa Organizacja Zdrowia alarmuje, że jedna na trzy osoby na świecie nie ma dostępu do wody pitnej, a sześć na dziesięć osób nie ma podstawowej infrastruktury sanitarnej. Niedobór wody to realny problem wszystkich ludzi, również w Polsce. Jesteśmy krajem z tzw. stresem wodnym, co oznacza, że na jednego mieszkańca Polski przypada około 1580 ml sześc. wody na rok – tyle ile na statystycznego mieszkańca Egiptu.

W gminie Łomazy w ubiegłych latach łącznie z sieci wodociągowej w 2021 roku zużyto 213 160 m sześc. wody, a w 2022 – 221 850 m sześc., czyli o 8690 m sześc. więcej. Codziennie każdy z nas zużywa około 100-150 litrów wody, z czego wypija zaledwie 3 procent. Co dzieje się z resztą? Trafia do ogródków przydomowych, do kanalizacji lub do gospodarstw na cele rolnicze. Często nie zastanawiamy się, co się stanie, gdy wody zabraknie – a jej zasoby kurczą się w dramatycznym tempie.

Aby w gminie Łomazy w przyszłości chciały mieszkać nasze dzieci i wnuki, już teraz podjęto decyzję, by zająć się tematem. Dlatego wraz z Bankiem Gospodarstwa Krajowego, w ramach inicjatywy Idea 3W, rozpoczynają się działania edukacyjne oraz poszukiwanie nowych rozwiązań dla problemów wodnych, z którymi mierzą się samorządy.

Żyjemy w czasach, w których olbrzymie znaczenie mają działania prowadzące do ograniczenia wpływu na środowisko naturalne. Dlatego rośnie zainteresowanie odnawialnymi źródłami energii, ekologicznymi środkami transportu czy obowiązkowym sortowaniem odpadów w celu ich ponownego wykorzystania.

Woda jest jednym z zasobów, o który należy dbać szczególnie, i racjonalnie nim gospodarować, ponieważ wbrew temu, co można by było przypuszczać, jej rezerwy są ograniczone. Tymczasem z roku na rok zużywamy coraz więcej wody. W 2021 roku zużycie wody w Polsce wyniosło 8,8 km sześc. – to o 6 proc. więcej niż w 2020 roku. To pokazuje, jak duże jest zapotrzebowanie w stosunku do zasobów. Aby stawić czoła coraz większym problemom z wodą, niezbędne są inwestycje w retencjonowanie, oczyszczanie i uzdatnianie wody, ale przede wszystkim w jej oszczędzanie.

Idea 3w i 6PFR

W gminie Łomazy problem został dostrzeżony już dawno. Zrealizowany został projekt z Fundacją Wspomagania Wsi pod nazwą Nasza Przestrzeń, dzięki któremu:
– powstał dokument „Analiza możliwości retencji wód w gminie Łomazy”,
– wykonano pokazową rabatę retencyjną/ogrody deszczowe,
– odbyła się debata dotycząca centralnego zbiornika retencyjnego,
– zaproszono PGW Wody Polskie do współpracy,
– powstał raport z zogniskowanego badania fokusowego, dotyczącego sposobów radzenia sobie ze zjawiskami pogodowymi związanymi ze zmianami klimatycznymi i ich konsekwencjami, przeprowadzony wśród rolników z gminy Łomazy,
– wykonano otwory geotechniczne na terenach potencjalnych źródeł wody,
– zostały wykonane szczegółowe mapy geologiczne, geomorfologiczne, z rzeźbą terenu i hydrograficzne,
– przeprowadzono warsztaty montażu tamy bobrowej, czyli rury przelewowej jako sposobu na rozlewiska bobrowe,
– zamontowano zbiorniki na deszczówkę w budynkach użyteczności publicznej,
– wykonano szczegółową dokumentację fotograficzną cieków wodnych i rowów.

Gmina podejmuje te działania w trosce o naszą wspólnotę, ponieważ to każdy z nas odpowiada za wiele czynników, które bezpośrednio przekładają się na jakość życia mieszkańców, poprawę standardów infrastruktury, ochronę środowiska oraz rozwój potencjału gospodarczego. Owe wysiłki zostały dostrzeżone przez dwie inicjatywy, które za cel stawiają sobie tworzenie jak najlepszych warunków dla życia rodzin: to Idea 3W Banku Gospodarstwa Krajowego oraz projekt 6 Obszarów Funkcjonowania Rodzin, opracowany przez Instytut Pokolenia.

Idea 3W skupia się na trzech kluczowych zasobach: na wodzie, bez której nie byłoby życia na Ziemi, na wodorze, który jest przyszłością czystej energetyki, oraz na węglu pierwiastkowym, który umożliwia tworzenie innowacyjnych materiałów, takich jak beton grafenowy. Z kolei model 6OFR to koncepcja rozwoju dla samorządów, która koncentruje się na sześciu obszarach: podstawach materialnych funkcjonowania rodzin, zdrowiu, sporcie i rekreacji, kulturze, edukacji i wychowaniu, trwałości więzi oraz tożsamości. Połączenie tych dwóch koncepcji pomaga samorządom w realizacji ambitnych projektów związanych ze zrównoważonym rozwojem.

Warsztaty w Łomazach

Zaczęło się od działań edukacyjnych. W ostatnim tygodniu roku szkolnego reprezentanci idei 3W odwiedzili Zespół Placówek Oświatowych w Łomazach, gdzie opowiadali uczniom o tym, dlaczego to właśnie woda, wodór i węgiel są tak ważne dla zrównoważonej i lepszej przyszłości. Aby uzmysłowić wszystkim dzieciom, że woda jest zasobem deficytowym, wyświetlono animacje edukacyjne o człowieku w świecie 3W i wodzie. Dla wszystkich uczniów klas 3-8 zorganizowano specjalny quiz wiedzy o wodzie, wodorze i węglu, a zwycięzców nagrodzono butelkami filtrującymi.

W swoich działaniach podkreślano, że oszczędzanie wody leży nie tylko w kompetencjach władz samorządowych. Kluczowe jest zaangażowanie wszystkich mieszkańców, którzy swoimi codziennymi nawykami mogą przyczynić się do zmniejszenia zużycie wody i jej oszczędzania.

Gdzie ucieka woda?

W gospodarstwach domowych najwięcej wody zużywa się do codziennych czynności higienicznych, a najmniej do picia i gotowania. Aby racjonalnie gospodarować wodą, powinniśmy więc zadbać o swoje nawyki, np. nie korzystać z wody w sposób ciągły podczas mycia zębów czy golenia, a także dbać o dobry stan techniczny wszystkich urządzeń wykorzystujących wodę, by zminimalizować ryzyko przecieków.

Jednym z dostępnych rozwiązań na zmniejszenie poboru wody w domu jest zainstalowanie perlatora, czyli urządzenia do napowietrzania wody. Jego zastosowanie pozwala zaoszczędzić nawet do 60 proc. wody. Dzięki projektowi realizowanemu we współpracy z Bankiem Gospodarstwa Krajowego i Instytutem Pokolenia, perlatory zainstalowane zostaną we wszystkich budynkach użyteczności publicznej w łomaskiej gminie.

Biorąc szybki prysznic, zużywamy ponad połowę mniej wody niż podczas kąpieli w wannie. Toaletę najlepiej wyposażyć w sprytny przycisk „oszczędne spłukiwanie”, który pozwala zaoszczędzić do pół litra wody przy każdym użyciu. W kuchni dobrze zaopatrzyć się w zmywarkę do naczyń, a jeśli nie ma takiej możliwości, to myć naczynia w komorze zlewu, która wypełniona jest do połowy, a nie pod bieżącą wodą. Jeśli pranie to tylko ekologiczne, z użyciem pralki o wysokiej efektywności energetycznej i pełnym wykorzystaniu pojemności urządzenia. Ważne jest również korzystanie z niskich temperatur oraz odpowiednie dozowanie detergentów. Te proste działania pozwolą nam nie tylko zaoszczędzić wodę i energię, ale również odciążą portfel.

Zatrzymać suszę

Zła gospodarka wodna oraz zmiany klimatu bezpośrednio prowadzą do występowania susz, które są dużym zagrożeniem dla rolnictwa. Wiele osób pamięta ubiegłoroczną suszę, która była najgorszą od 500 lat i która dotknęła 1262 gmin (około 50 proc.) w całej Polsce. Samorządy wprowadziły wówczas limitowane zużycie wody wyłącznie do celów bytowych.

Aby uniknąć sytuacji z 2022 roku, ważne jest racjonalne gospodarowanie wodą i ograniczenie bezproduktywnego zużycia wody zgromadzonej w glebie. Jest to możliwe poprzez stosowanie nawozów naturalnych czy przykrywanie folią nieporośniętych fragmentów gleby, uprawę gatunków i odmian roślin o krótszym okresie wegetacji i mniejszych potrzebach wodnych, czy „małą retencję”, która polega na gromadzeniu wody w zbiornikach o pojemności do 5 mln m sześc., począwszy od zbiorników na deszczówkę, poprzez budowę oczek wodnych, aż po tworzenie sporych rozmiarów stawów.

Oszczędzanie wody to nie tylko indywidualny wysiłek, ale także odpowiedzialność społeczna. Każdy z nas może przyczynić się do ochrony zasobów wodnych poprzez proste codzienne nawyki. Dzięki temu możemy zadbać o przyszłość naszej planety i sprawić, że Ziemia pozostanie błękitną planetą dla przyszłych pokoleń.