Gra na skrzypcach podlaską muzykę ludową

LEŚNA PODLASKA Oliwia Spychel, 15-latka z Leśnej Podlaskiej, interesuje się tradycyjną muzyką ludową Południowego Podlasia. Ze słuchu gra polki, oberki i walczyki. Marzy, żeby miłością do skocznej tradycyjnej muzyki zainteresować większe grono mieszkańców regionu, zwłaszcza młodych ludzi.

Oliwia miała osiem lat, gdy po raz pierwszy wzięła do rąk skrzypce. I od razu pokochała ten instrument. Niemal z marszu zaczęła ćwiczyć pod okiem znanego na Podlasiu muzyka ludowego Zdzisława Marczuka, który szybko dostrzegł w Oliwce wielki talent.

– Nigdy nie myślałam, że zainteresuje mnie muzyka ludowa i że będę grała na skrzypcach. Pamiętam do dziś, gdy poszłam na zajęcia plastyczne do Gminnego Ośrodka Kultury w swojej miejscowości, a pan Zdzisław Marczuk prowadził zajęcia gry na skrzypcach z dziewczynkami z zespołu Leśniańskie Nutki. Przechodziłam obok sali, a pan Zdzisław zaczepił mnie i zapytał, czy lubię śpiewać. Odpowiedziałam, że tak. Poprosił, żebym zaśpiewała. Nie pamiętam już, jaką piosenkę zaśpiewałam, ale po chwili się rozpłakałam. Pan mnie bardzo zachwalał, że mam piękny głos i na pocieszenie dał mi do ręki skrzypce. Pokazał, jak się trzyma i pociąga smyczkiem po strunach. Spodobało mi się. Zaprosił mnie na następną lekcję – opowiada Oliwia.

Powiedziała mamie, że chce grać na skrzypcach i żeby ją zapisała do zespołu. – Mama była bardzo zdziwiona, że chcę grac na skrzypcach. Jest to jeden z najtrudniejszych instrumentów, a do tego ja jestem leworęczna – przyznaje nastolatka.

Pierwsze sukcesy

Na początku uczyła się prostych utworów, a gdy już pojęła zasady smyczkowania, zaczęła grać utwory ludowe – polki i oberki. Przyszły pierwsze sukcesy i występy podczas różnych uroczystości. – Pamiętam pierwszy swój występ w GOK-u, na opłatku wigilijnym. Grałam wtedy na skrzypcach kolędę „Gdy śliczna panna”, bardzo się stresowałam. Ale później było troszkę więcej występów i ośmieliłam się ze sceną, choć przyznam, że jeszcze niekiedy jest stres. W 2016 roku zgłosiłam się do konkursu 50. Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym. Miałam wtedy jedenaście lat. Musiałam przejść eliminacje powiatowe w Drelowie i wojewódzkie w Lublinie, ale zakwalifikowałam się do głównego festiwalu w Kazimierzu Dolnym. Wystąpiłam w kategorii ,,Duży-mały’’ i otrzymałam drugą nagrodę – opowiada Oliwia.

Także w czerwcu 2018 i 2019 r. otrzymała drugie nagrody na tym samym festiwalu w Kazimierzu. Oliwia jest też stypendystką marszałka województwa lubelskiego za promowanie kultury ludowej regionu. To wyróżnienie otrzymała w 2019 r., a w tym roku po raz drugi. Nastolatka została także stypendystką Caritas Diecezji Siedleckiej programu „Dwa talenty”. A w 2018 r. uhonorowano ją nagrodą starosty bialskiego Bialskie Talenty.

Ale największym sukcesem młodej skrzypaczki jest wyróżnienie specjalne otrzymane we wrześniu 2019 r. w Filharmonii Szczecińskiej im. M. Karłowicza w IV Turnieju Młodych Muzyków Prawdziwych. – Nigdy nie myślałam, że kiedykolwiek wystąpię w filharmonii, to wielkie przeżycie – wyznaje. – To, że się tam znalazłam, to zasługa festiwalu w Kazimierzu Dolnym. Zostałam tam zauważona przez panią koordynator Filharmonii Szczecińskiej, która zaproponowała mi udział w turnieju. Bardzo miło go wspominam i marzę, żeby jeszcze choć raz pojechać i zagrać w tej filharmonii.

Muzyką pomaga potrzebującym

Przed świętami Bożego Narodzenia w 2018 r. ukazała się debiutancka płyta Oliwii z kolędami na skrzypcach. Powstała dzięki wsparciu bialskich przedsiębiorców i instytucji. Płyty z autografem nastolatki można było otrzymać podczas koncertów kolęd i aukcji charytatywnych, wspierając cegiełką chore dzieci. Oliwia przekazała też płytę na aukcję Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, której wolontariuszką jest co roku.

Wsparciem dla Oliwii jest jej rodzina: mama, tata i brat. – W szczególności moja kochana mama, która mnie bardzo wspiera i zawsze towarzyszy mi podczas występów. Także mój nauczyciel i mistrz Zdzisław Marczuk, który wspiera i motywuje mnie do uczenia się od niego melodii utworów muzyki ludowej. Zawsze pocieszy, pochwali, nawet gdy nie wychodzi. Jest wspaniałym nauczycielem. Obecnie od września 2019 roku dokształcam się jeszcze w szkole muzycznej w Białej Podlaskiej, u wspaniałej nauczycielki pani Małgosi. Zapisałam się do szkoły, żeby poznać nuty, bo przecież muzykę ludową, która stała się moją domeną, gram ze słuchu – przyznaje.

Muzyka jest ważna w życiu Oliwii, ale nie zaniedbuje ona obowiązków szkolnych. Przed nią egzamin ósmoklasisty i szkoła średnia. – Myślę o profilu muzycznym, może w IV LO? Jest spore zainteresowanie moją osobą, dlatego, że gram na skrzypach z licznymi osiągnięciami. Ale kosztuje mnie to bardzo dużo pracy, zaangażowania i dzielenia swojej pasji z obowiązkami szkolnymi. Standardowo ćwiczę codziennie przez półtorej godziny. Czas ten się wydłuża, gdy przygotowuję się do występu czy udziału w konkursie. Robię to bardzo chętnie, bez narzekania, wymówek czy nacisku rodziców. Potrafię sobie zorganizować dzień – opowiada Oliwia.

Bez tradycji ludowej jak bez korzeni

Dziewczyna stara się jak najwięcej uczyć się od swojego mistrza tradycji i muzyki regionu, a z drugiej strony – przekazywać tę wiedzę młodym ludziom i zachęcać do kultywowania tradycji. – Kultura ludowa jest jak człowiek. Bez tradycji to jak drzewo bez korzeni. Tradycja ma w sobie coś bardzo wartościowego, co szkoda byłoby stracić. Ma w sobie swoiste i niepowtarzalne piękno. To są nasze korzenie, o które warto dbać. Człowiek jest istotą ciekawską i zawsze będzie dociekać, jak było kiedyś? I co będzie przed nami? A na to pytanie odpowiada tradycja i kultura ludowa. Uważam, że warto już dzieci zaprzyjaźniać z tradycją. To one są bardziej niż dorośli ciekawe świata i pozbawione barier. Im wcześniej będziemy im pomagali uwewnętrzniać ważne wartości, tym głębiej się one w nich zakorzenią. Musimy walczyć o zachowanie naszego folkloru – mówi dziewczyna.

Oprócz ogromnej miłości do muzyki ludowej, interesuje się również aktorstwem. W ubiegłym roku została zaproszona do statystowania w serialu „Barwy szczęścia”. – Dostałam możliwość współpracy, ale niestety nie dałabym rady na stałe tak współpracować, za duża odległość. Ale dostałam później kolejną propozycję, do filmu „Modlitwa o Polskę – z ziemi podlaskiej”, w którym zagrałam na skrzypcach pieśni Południowego Podlasia

Ze swoich pasji nastolatka czerpię dużo energii. Najbardziej, kiedy dostrzega, że to, co robi, podoba się ludziom. – Rozwijanie osobowości, pasji, przekazywanie siebie innym – to jest dobre. Teraz ciężko jest zaangażować młodzież w śpiewanie czy granie melodii ludowych, bo to nie jest tak popularne jak gry komputerowe. Gram muzykę tradycyjną Południowego Podlasia, muzykę biesiadną, pieśni patriotyczne i religijne. Występuję na rożnych uroczystościach, dożynkach, jarmarkach, festynach, i widzę, że ludziom się to podoba, niekiedy zaczynają tańczyć. Podczas występów rozwijam się. Poznałam wiele nowych osób, zwiedziłam wiele pięknych miejsc. Głównym kierunkiem mojej pracy będzie sięganie do folkloru i jego autentycznej postaci, muzyki wywodzącej się z obszarów ludowych m.in. naszego regionu, oraz uprawiania jej w stylizowanej formie – zdradza Oliwia.

Najważniejsze osiągnięcia Oliwii:

• II nagroda na 50. Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym w kategorii „Duży-mały” – 2016, 2018, 2019 r.;

• Grand Prix na XII Mazowieckim Ogólnopolskim Festiwalu Kapel Ludowych „Pod Siedlcami w Wiśniewie” z kapelą Podlasiaki – 2018 r.;

• I nagroda na Festiwalu Kapel i Zespołów Ludowych w Terespolu z kapelą Podlasiaki – 2018 r.;

• Wyróżnienie specjalne w kategorii „Młodzi muzycy prawdziwi” w IV Turnieju Młodych Muzyków Prawdziwych w Filharmonii Szczecińskiej im. M. Karłowicza w Szczecinie – 2018 r.;

• Nagranie debiutanckiej płyty kolęd pt. „Najpiękniejsze polskie kolędy na skrzypcach – Oliwia Spychel” – 2018 r.;

• I nagroda w Ogólnopolskim Festiwalu Wszystkie Mazurki Świata „Stara Tradycja” w Warszawie – 2019 r.;

• Debiut w filmie „Modlitwa o Polskę – z ziemi podlaskiej”;

• III nagroda w XXVI Ogólnopolskim Festiwalu Folklorystycznej Twórczości Dziecięcej „Dziecko w folklorze”, Baranów Sandomierski – 2019 r.;

• I nagroda w XIII Mazowieckim Ogólnopolskim Festiwalu Kapel Ludowych „Pod Siedlcami w Wiśniewie” – 2019 r.;

• I nagroda w IV Ogólnopolskim Festiwalu Tradycji Ludowych „U Zbiegu Rzek” w Stężycy – 2019 r.;

• Koncert w Szkole Muzycznej w Berezie podczas wojewódzkiego konkursu talentów dziecięcych Tutti. Oliwia została zaproszona jako gość z Polski, reprezentujący muzykę ludową regionu Południowego Podlasia;

• Dwukrotna stypendystka marszałka województwa lubelskiego w 2019 i 2020 r.;

• Dwukrotna stypendystka Caritas Diecezji Siedleckiej „Dwa Talenty” – 2019 i 2020 r.;

• Stypendium artystyczne Fundacji „Jestem optymistą” w Żninie – 2019 r.;

• Zasłużona nagrodą starosty bialskiego Bialskie Talenty – 2018 r.;

• Zasłużona Medalem 100. Rocznicy Karola Wojtyły przez Stowarzyszenie Pamięci Jana Pawła II Totus Tuus – 2020 r..

Artykuł archiwalny – ukazał się w 20 numerze „Podlasianina”.