Szkoła wywodzi swój rodowód z czteroklasowej szkoły średniej (z klasą wstępną) im. Józefa Ignacego Kraszewskiego, zorganizowanej w 1916 roku w Białej Podlaskiej przez grono miejscowej inteligencji - społecznych działaczy kulturalno-oświatowych. Były to lata pierwszej wojny światowej (1914-1918), kiedy po zaciętych walkach na obszarze od Wisły do Bugu wojska rosyjskie wycofały się na wschód, a Podlasie (od września 1915 roku do końca grudnia 1918 r.) znalazło się pod okupacją niemiecką.
Szkoła posiadała swą siedzibę na pierwszym piętrze kamienicy, znajdującej się na rogu ulic Janowskiej i Grabanowskiej (obecnie S. Moniuszki), zajmując cztery pokoje i kuchnię. Budynek dawnej szkoły - Akademii Bialskiej przy ul. Warszawskiej - zajęła bowiem komenda okupacyjnych wojsk niemieckich. Kierownikiem szkoły był ksiądz Ludwik Bernett, a po jego aresztowaniu przez Niemców w czerwcu 1917 roku funkcję tę kierownika pełnił ksiądz Władysław Frelek, wikariusz parafii św. Anny. Niewielkie grono nauczycielskie stanowili wówczas: ks. Władysław Frelek (religia i przyroda), Aleksandra Doroszewicz (arytmetyka, geografia i język francuski), Maria Kałuszyńska (język polski i historia), Maria Kisielewska-Wroczyńska (język niemiecki) i Wiktor Walewski (śpiew). Niemieckie władze okupacyjne szykanowały nauczycieli i uczniów, przerywając kilkakrotnie na dłuższy lub krótszy okres naukę w szkole. Stan taki trwał do końca grudnia 1918 roku, tj. do pojawienia się w Białej Podlaskiej oddziałów wojska polskiego.
Wkrótce, bo już 10 stycznia 1919 roku, wznowiono naukę w odzyskanym budynku szkolnym przy ulicy Warszawskiej. We wrześniu 1919 roku dotychczas prywatne gimnazjum zostało upaństwowione, zachowując imię Józefa Ignacego Kraszewskiego. Dla dziewcząt z klas pierwszej, drugiej i trzeciej zorganizowano nową szkołę. W ten sposób zaistniały w Białej Podlaskiej dwie szkoły średnie ogólnokształcące: Państwowe Gimnazjum Męskie im. Józefa Ignacego Kraszewskiego i Państwowe Gimnazjum Żeńskie, które za swą patronkę obrało Emilię Plater. Obie szkoły były ośmioklasowe a przyjmowano do nich młodzież po ukończeniu czterech klas szkoły powszechnej.
W czasie tworzenia i organizowania Państwowego Gimnazjum Żeńskiego w Białej Podlaskiej władze państwowe podjęły decyzję o umieszczeniu szkoły w jednopiętrowym poklasztornym budynku Reformatów, przylegającym do kościoła św. Antoniego przy ul. Krzywej (obecnie ul. G. Narutowicza). Budynek uzyskano w ramach dzierżawy od Podlaskiej Kurii Biskupiej. Ponieważ został on wówczas zajęty przez formujący się w Białej 34 Pułk Piechoty, naukę w gimnazjum żeńskim prowadzono w godzinach popołudniowych w budynku gimnazjum męskiego. Po niezbędnym remoncie pomieszczeń oraz wyposażeniu sal lekcyjnych w meble i sprzęty, 1 listopada 1919 roku gimnazjum żeńskie przeprowadziło się do własnego budynku, a zajęcia szkolne odbywały się od tego dnia normalnie, w godzinach przedpołudniowych. W tym początkowym okresie naukę prowadzono w czterech klasach: pierwszej, drugiej i trzeciej oraz w klasie wstępnej. Z każdym następnym rokiem szkolnym przybywała kolejna klasa pierwsza i klasy: czwarta, piąta itd. W roku szkolnym 1919/1920 w gimnazjum żeńskim uczyło się 141 dziewcząt z Białej Podlaskiej i okolicy, zaś w 1924/1925 w szkole istniało już osiem klas.
Pierwszą dyrektorką, zwaną wtedy „przełożoną”, była Janina Niedźwiecka. Jej zdolnościom organizacyjnym i energii szkoła zawdzięczała swój szybki rozwój od pierwszych miesięcy istnienia. Niewielkie grono nauczycielskie w początkowym okresie tworzyli: Stanisława Bachmanowa (język polski), Aleksandra Doroszewicz (geografia i przyroda), Stefania Kwiatkowska (prace ręczne), Władysława Wojtkiewicz (matematyka i język francuski), Józef Tajchert (fizyka, chemia, matematyka i przyroda). Grono pedagogiczne etatowo wspierali nauczyciele zatrudnieni na pełnych etatach w gimnazjum męskim: ksiądz Władysław Frelek (religia rzymskokatolicka), Maria Wroczyńska (język niemiecki), Natalia Kozicz (język francuski), Władysław Zarzecki (rysunki i kaligrafia), Wincenty Światłowski (śpiew). Szkoła zatrudniała również lekarza internistę, lekarza dentystę oraz sekretarkę i trzech woźnych. Pierwszy egzamin maturalny odbył się w czerwcu 1925 roku, a świadectwa dojrzałości otrzymało 9 uczennic. Od roku 1925 do czerwca 1939 roku szkołę ukończyły po zdaniu matury 223 uczennice.
O stałym rozwoju szkoły świadczy systematycznie wzrastająca liczba uczących się w szkole dziewcząt z Białej Podlaskiej i okolicy oraz z sąsiednich powiatów: radzyńskiego i włodawskiego. W roku szkolnym 1938/1939, ostatnim przed wybuchem drugiej wojny światowej, w szkole uczyło się 379 dziewcząt. Tu warto dodać, że w okresie od roku 1919 do roku 1939 w szkole uczyło się łącznie 1200 dziewcząt. Po reformie szkolnictwa w Polsce, od roku szkolnego 1937/1938, szkoła nosiła nazwę: II Państwowe Liceum i Gimnazjum Żeńskie im. Emilii Plater w Białej Podlaskiej. Naukę prowadzono w czterech klasach gimnazjum i dwóch klasach liceum. Do gimnazjum przyjmowano dziewczęta, które ukończyły 6 lub 7 klas szkoły powszechnej. Ostatnia matura po ukończeniu 8 klas gimnazjum, odbyła się w czerwcu 1938 roku. Maturę licealną (po dwóch klasach liceum) w 1939 roku otrzymało 16 dziewcząt.
We wrześniu 1929 roku uczennice i grono nauczycielskie pożegnało dotychczasową dyrektorkę szkoły, Janinę Niedźwiecką, która po otrzymaniu nominacji na stanowisko dyrektorki Państwowego Gimnazjum Żeńskiego im. Emilii Plater w Grodnie, wyjechała z Białej Podlaskiej. Zmarła w lutym 1940 roku w sowieckim więzieniu w Mińsku Białoruskim. Nową dyrektorką, od stycznia 1929 roku została mianowana Wanda Madler, która pełniła swą funkcję do 16 listopada 1939 roku. Podczas niemieckiej okupacji obie bialskie szkoły średnie zostały zamknięte (16 listopada 1939 roku), a nauka na poziomie szkoły średniej została zabroniona. Budynki szkolne zajął niemiecki okupant na własne potrzeby. Budynki (murowany i drewniany) Państwowego Liceum i Gimnazjum Żeńskiego im. Emilii Plater przy ulicy Gabriela Narutowicza już w połowie października 1939 roku niemieckie wojskowe władze okupacyjne zajęły na szpital wojenny. Kościół garnizonowy i szkolny pw. św. Antoniego zmieniono w wojskowy magazyn. W budynku Państwowego Liceum i Gimnazjum Męskiego im. J. I. Kraszewskiego od połowy listopada 1939 do połowy lipca 1944 roku stacjonował oddział niemieckiej policji. Teren szkolny ogrodzono kolczastym drutem, przed bramą szkoły przy ulicy Warszawskiej dniem i nocą stał uzbrojony wartownik.
cdn.
Komentarze
Brak komentarzy