Emilia Plater – patronka szkoły

Urodziła się 13 listopada 1806 roku w Wilnie, w szlacheckiej rodzinie o tradycjach patriotycznych. Otrzymała staranne, domowe wychowanie i wykształcenie. Interesowała się literaturą i historią, pisała wiersze, rysowała i śpiewała, jeździła konno, strzelała do celu. Jej ideałami były Joanna d’Arc i Laskarina Bubulina. Brała czynny udział w ruchu niepodległościowym przeciwko rosyjskiemu zaborcy.

Na wieść o wybuchu powstania listopadowego (1830-1831) nawoływała do podjęcia walk na Litwie, ale – jako kobietę – odsunięto ją od możliwości decydowania. Po uzyskaniu od adeptów miejscowej szkoły podchorążych w Dyneburgu, gdzie kształcili się jej dwaj krewniacy, opracowała plan zdobycia miasta. Szansa powstała, gdy w marcu 1831 roku oddział Juliusza Grużewskiego pokonał Rosjan stacjonujących w miejscowości Rosienie, co stało się sygnałem do powstania na Litwie.

Plater obcięła włosy i uzbrojona, w męskim stroju, razem z przyjaciółką Marią Prószyńską, utworzyła kilkusetosobowy powstańczy oddział, w skład którego weszli strzelcy, kawalerzyści i kosynierzy. W drodze do Dyneburga zbierała kolejnych ochotników i stoczyła kilka zwycięskich starć z siłami rosyjskimi. Jednak, wobec przewagi przeciwnika, nie zdecydowała się na atak na miasto, a jej zdziesiątkowany oddział dołączył do formacji powstańczej dowodzonej przez jej krewnego – Cezarego Platera. Sama Emilia cieszyła się sympatią i szacunkiem żołnierzy, którzy docenili jej waleczność.

Wiosną 1831 roku koło Poniewieża Plater dołączyła do formacji wolnych strzelców wiłkomierskich w oddziale Karola Załuskiego i wraz z nimi wkroczyła do Wiłkomierza, gdzie poznała nową towarzyszkę walk powstańczych, Marię Raszanowiczównę. Wspólnie uczestniczyły w potyczkach pod Mejszagołą i Garbielowem. Generał Dezydery Chłapowski przyznał Emilii honorowy stopień kapitana. Jego decyzją otrzymała także dowództwo 1 kompanii 1 Pułku Piechoty Litewskiej. Jej oddział walczył m. in. o Kowno i pod Szawlami, a Plater odznaczyła się niezwykłą walecznością, męstwem i odwagą.

Kiedy dowodzący gen. Chłapowski podjął decyzję o rezygnacji z dalszej walki, Plater postanowiła przedostać się do sił powstańczych w rejonie Warszawy. Oświadczyła: „Lepiej byłoby umrzeć, niż skończyć takim upokorzeniem”.

Razem z krewnym – Cezarym Platerem i Marią Raszanowiczówną – przedzierała się lasami w przebraniu chłopskim, jednak podróż okazała się dla niej zbyt wyczerpująca i chora Emilia musiała zatrzymać się pod przybranym nazwiskiem Korawińska w Justianowie (pow. sejneński) w dworku Abłamowiczów, gdzie ją leczono.

Kuracja nie pomogła i Emilia Plater zmarła 23 grudnia 1831 roku. Jej ciało spoczęło na leżącym na ziemiach Abłamowiczów cmentarzu w Kopciowie (dzisiejsza Litwa). Grób zachował się do dnia dzisiejszego.

Emilia Plater stała się symbolem patriotyzmu i walki o niepodległość oraz bohaterką dzieł literackich i plastycznych. Jej postać uwiecznił Adam Mickiewicz w wierszu „Śmierć pułkownika”, zaś Wojciech Kossak na obrazie „Emilia Plater w potyczce pod Szawlami”.

Emilia Plater zajmuje trwałe miejsce w gronie polskich bohaterów narodowych, a od września 1919 roku jest patronką bialskiej szkoły.

Nauczyciele i młodzież II Liceum Ogólnokształcącego im. Emilii Plater pamiętają o swojej patronce nie tylko przy okazji godzin wychowawczych czy obchodów Dnia Patrona, ale również odwiedzając Jej grób w litewskiej miejscowości Kopciowo.

cdn.