Sosnowski walczy z ASF w Brukseli

Nasi reprezentanci Komisji Zasobów Naturalnych w Brukseli – Sławomir Sosnowski i Przemysław Litwiniuk, ubiegający się o to, by walka z ASF była skuteczniejsza, a rolnikom żyło się lepiej

Choroba świń ASF od kilka lat wyniszcza rolnictwo już nie tylko Południowego Podlasia. Padły już kolejne naturalne granice w kraju dla tego wirusa – najpierw rzeka Wisła, teraz autostrada A1. To już nie jest problem tylko podlaskich i lubelskich rolników, wirus zagraża dla całego kraju. Tylko że nasi rolnicy odczuli problem na swojej skórze najmocniej. Brak pomocy państwa, lekceważenie ich trudnej sytuacji, niewypłacanie odszkodowań – to wszystko sprawiło, że były marszałek województwa lubelskiego Sławomir Sosnowski postanowił szukać pomocy w Brukseli.

– Będąc członkiem Komisji Środowiska, Zmiany Klimatu i Energii w Europejskim Komitecie Regionów zaproponowałem w ubiegłym roku, żeby zająć się problemem ASF. Odesłano mnie jednak do Komisji Zasobów Naturalnych. Gdy więc zwolniło się tam miejsce, przeniosłem się z jednej komisji do drugiej, i już w tej nowej, przy stuprocentowym poparciu członków, zgłosiłem gotowość opracowania opinii na temat zagrożenia dla Europy ze strony rozprzestrzeniającego się wirusa ASF – opowiada Sosnowski.

Żeby dokument był jak najpełniejszy, zaplanował szerokie konsultacje. Najpierw, w marcu tego roku w Borsukach w gminie Sarnaki, z rolnikami z trzech regionów: podlaskiego, mazowieckiego i lubelskiego.

Potem, 6 maja, odbyło się posiedzenie konsultacyjne w Brukseli, na które przyjechali profesorowie z Polski, a także nasi rolnicy, m.in. Marek Sulima z gminy Międzyrzec Podlaski i starosta bialski Mariusz Filipiuk. Rolnikom towarzyszyli eksperci Fundacji FAPA Polska Izba Bankowości Spółdzielczej z Warszawy. Poza tym Komisja Zasobów Naturalnych zaprosiła dziennikarzy, przedstawicieli Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Parlamentu Europejskiego oraz poszczególnych dyrekcji generalnych. Choćby po przebiegu tego posiedzenia Komisji widać było szerokie zainteresowanie tematyką ASF w Brukseli.

Ekspertem w pracach nad przygotowaniem opinii został radny Sejmiku z Międzyrzeca Podlaskiego, wykładowca SGGW Przemysław Litwiniuk.

– To była moja pierwsza opinia przygotowywana na forum Unii Europejskiej, stąd nie było mi łatwo właściwie ją zredagować. Na szczęście pomoc dyrekcji generalnej ds. rolnictwa była na wystarczającym poziomie, podobnie jak i pomoc naszego eksperta Przemysława Litwiniuka, szczególnie jeśli chodzi prawo rolne, w którym świetnie się orientuje, bo wykłada ten przedmiot na uczelni. On stał na straży, by w dokumencie nie znalazł się jakiś zapis niezgodny z naszym prawem rolnym. Bo to przez członków Komisji mogłoby nie być wychwycone, z całym szacunkiem dla ich wiedzy i umiejętności – mówi Sosnowski. – Zresztą dobrze się złożyło, bo Przemek pochodzi akurat z takiego terenu, czyli powiatu bialskiego, który bardzo mocno doświadczył problemu ASF. Byliśmy więc obaj maksymalne zaangażowani, żeby poprzez stworzenie dobrej opinii pomóc w istotny sposób rolnikom z naszego terenu.

Gotowy projekt opinii został przez Sosnowskiego zaprezentowany Komisji 17 czerwca i przyjęty zdecydowaną większością głosów. Na ponad 40 członków tylko dwóch wstrzymało się od głosu – i był to ruch bardziej taktyczny, bo gdy nie ma jednomyślności, można jeszcze na dalszym etapie zgłaszać poprawki.

Cały artykuł dostępny w cyfrowym i papierowym wydaniu tygodnika "Podlasiak" nr 34 od 20 sierpnia

Projekt opinii Komisji Zasobów Naturalnych – Afrykański pomór świń a europejski rynek wieprzowiny

Sprawozdawca: Sławomir Sosnowski (PL/EPL), radny województwa lubelskiego

Europejski Komitet Regionów

Kontekst polityczny

Zauważa, że afrykański pomór świń (ASF) stanowi zagrożenie i wyzwanie na poziomie lokalnym, regionalnym, krajowym oraz europejskim i dlatego też konieczne jest ustosunkowanie się do tego problemu przez Europejski Komitet Regionów, jako instytucję będącą głosem wspólnot regionalnych i lokalnych w Unii Europejskiej. Członkowie Komitetu Regionów, jako przedstawiciele władz lokalnych i regionalnych, mający świadomość, jak wielkie problemy powoduje występowanie wirusa ASF, pragną wyrazić swoją opinię na ten temat i zaapelować do wszystkich interesariuszy, którym zależy na zwalczeniu tego bardzo groźnego wirusa, o jeszcze szersze współdziałanie.

Przyjmuje z zadowoleniem, że unijna polityka rozwoju obszarów wiejskich, która obowiązuje do 2020 r., ma na celu pomagać obszarom wiejskim UE sprostać szerokiej gamie wyzwań gospodarczych, środowiskowych i społecznych XXI wieku. Jednak sytuacja w Europie, zarówno Środkowo-Wschodniej, jak i Zachodniej, związana z epidemią ASF stanowi zagrożenie dla środowiska, ekonomii, a co najważniejsze – ludzi żyjących na obszarach wiejskich i zajmujących się produkcją trzody chlewnej.

Dostrzega, że UE jest światowym liderem w dziedzinie wspierania rozwoju obszarów wiejskich, jednak mierzy się aktualnie z nowymi wyzwaniami, takimi jak afrykański pomór świń, które wpływają negatywnie na całą gospodarkę europejską. Walka z ASF łączy cele polityczne w dziedzinie wspólnej polityki rolnej i środowiska oraz w innych obszarach polityki i programach finansowania, które dotyczą m.in. wyzwań społecznych i rozwoju regionalnego, a tym samym zapewnia spójne podejście w różnych sektorach.

Dostrzega, że afrykański pomór świń to wyzwanie międzynarodowe. Regiony europejskie powinny okazać solidarność w temacie zagrożenia, jakim jest ASF dla obszarów wiejskich, gospodarki rolnej i przemysłu przetwórstwa rolnego. Tempo rozprzestrzeniania się wirusa na dotychczasowym poziomie może doprowadzić do załamania się europejskiego rynku wieprzowiny i pozbawienia źródła przychodu setek tysięcy rolników. Jest to problem, który przestał mieć charakter lokalny czy regionalny i stał się zagrożeniem ogólnoeuropejskim. Obecnie choroba występuje w kilku krajach europejskich: Polska (1492 przypadki i 1 ognisko), Litwa (728 przypadków choroby u dzików), Łotwa (286 przypadków), Estonia (150 przypadków), Ukraina (26 przypadków, 22 ogniska u świń), Czechy (25 przypadków), Włochy (24 przypadki, 2 ogniska), Rumunia (3 ogniska) – dane za okres 1.01-15.04.2018.

Uważa, że dotacja, o której mowa w art. 5 ust. 3 lit. a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 652/2014, w przypadku stwierdzenia wystąpienia ASF powinna każdorazowo wynosić 100 %, gdyż ASF jest zagrożeniem, które powoduje zakłócenia gospodarcze i ekonomiczne w całej UE, ale również w krajach ościennych.

Zwraca szczególną uwagę na potrzebę prowadzenia współpracy transgranicznej, w stopniu intensywności jaki jest przyjmowany w przypadku wystąpienia klęsk żywiołowych. Wskazuje, że problem dotyczy obszaru granic zewnętrznych UE, lecz uważa, że wzmożenie współpracy transgranicznej jest nieodzowne i konieczne. Doceniając dotychczasowe wysiłki UE w tym zakresie, wskazuje, że istnieje dalsza i nieustanna potrzeba współdziałania ponad granicami w celu stabilizowania sytuacji w krajach sąsiadujących z UE (Federacja Rosyjska, Ukraina, Białoruś), wzmocnienia stosunków UE z jej obywatelami, czemu służy bogatszy dialog między instytucjami UE oraz władzami lokalnymi i regionalnymi.

Dostrzega szereg zagrożeń o charakterze ekonomiczno-społecznym, które może pociągnąć za sobą kryzys wywołany ASF. Oprócz możliwości załamania się rynku wieprzowiny w UE ucierpieć mogą inne gałęzie gospodarki, jak: turystyka, leśnictwo, przetwórstwo mięsne, handel. Występowanie ASF wpływa również na wizerunek poszczególnych krajów, ale również całej UE, które w dobie innowacji, zaawansowanych badań i poziomu rozwoju, nie potrafią sobie poradzić z występowaniem ASF.

Proponowane działania

Aprobuje działania Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej w zakresie zwalczania ASF, podejmowane w obecnej perspektywie finansowej, jednak uważa, że konieczne jest zaplanowanie dodatkowych środków w kolejnych wieloletnich ramach finansowych, w tym również znacznych nakładów na badania naukowe, mające na celu opracowanie skutecznej szczepionki przeciwko temu wirusowi.
Wzywa do wyasygnowania specjalnej, dedykowanej dotacji transgranicznej, z której środki byłyby przeznaczane na działania zmierzające do zwalczania ASF w ramach projektów realizowanych wspólnie przez co najmniej dwa państwa, z których co najmniej jedno jest spoza UE.
Uważa, że na poziomie władz państw członkowskich oraz Komisji Europejskiej należy podjąć intensywne rozmowy z ww. państwami trzecimi w sprawie wspólnego, spójnego działania w walce z ASF oraz rozpatrzyć możliwość wsparcia tych działań poprzez programy transgraniczne, w działaniu: bezpieczeństwo żywności. Przykładem w tym zakresie może być inicjatywa KR-u – CORLEAP.
Uważa, mając na uwadze wagę problemów związanych z szerzeniem się wirusa i tempem jego rozprzestrzeniania się, że istnieje potrzeba jeszcze większej i bardziej precyzyjnej koordynacji działań w tym zakresie z poziomu UE.
Wzywa Komisję do przeanalizowania, czy obecny sposób zarządzania tym kryzysem jest odpowiedni i na tyle skuteczny, by mógł doprowadzić do uwolnienia Europy od zagrożenia, jakie niesie choroba.
Wzywa i zachęca wszystkich interesariuszy: a) władze lokalne i regionalne, b) myśliwych i rolników, c) służby weterynaryjne, d) władze poszczególnych państw członkowskich, e) media – do czynnego i aktywnego włączenia się w proces zwalczania ASF pod przewodnictwem Komisji Europejskiej i Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) w Europie.
Apeluje o zwiększenie nakładów finansowych na działania edukacyjne i informacyjne wśród interesariuszy, których celem będzie podniesienie świadomości społecznej na temat choroby, jej zapobiegania i zwalczania, gdyż afrykański pomór świń stanowi ogromne zagrożenie dla rozwoju obszarów wiejskich, lokalnej i regionalnej gospodarki, środowiska, hodowli zwierząt, a w konsekwencji dla ludzi i zdrowia publicznego.
Zachęca władze lokalne i regionalne do rozpowszechniania informacji na temat zastosowania środków należytej staranności, aby uniknąć rozpowszechniania się choroby oraz do ciągłej współpracy w upowszechnianiu bioasekuracji, szczególnie w małych gospodarstwach, a także do dalszego współdziałania w przypadku wystąpienia ogniska w strefach przygranicznych. Informacje te powinny być kierowane do każdego posiadacza trzody chlewnej i wszystkich innych osób mających kontakt z dzikami.
Apeluje do myśliwych o wzmocnienie nadzoru epidemiologicznego dzikiej fauny na obszarze zakażonym oraz o zwiększenie polowań tam, gdzie dziki występują w nadmiernej liczbie. Dostrzega, że ludzie, a przede wszystkim myśliwi, choć nie są dotknięci chorobą, mogą powodować rozprzestrzenianie się choroby poprzez: – wszelki kontakt z zakażonymi żywymi i martwymi zwierzętami (zwłokami); – kontakt z przedmiotami skażonymi wirusem (np. odzieżą, pojazdami, innym wyposażeniem); – karmienie zwierząt mięsem lub produktami mięsnymi z zakażonych zwierząt (np. kiełbasą lub mięsem niepoddanym obróbce cieplnej) lub odpadami zawierającymi zakażone mięso (np. odpadami kuchennymi, zlewkami, w tym podrobami).
Uważa, że skuteczność w walce z chorobą w głównej mierze zależy od wielkości populacji dzika. Dlatego też należy podejmować działania zmierzające do ograniczenia populacji dzików do minimalnych wielkości (0,5 szt./10 km2). Należy promować programy współpracy między sektorem rolnictwa i środowiska (zarządzanie łowiectwem, zakaz dodatkowego żywienia, praktyki rolnicze) dostosowane do konkretnej sytuacji państw członkowskich.
Uważa, że należy zwiększyć nakłady i zintensyfikować działania zmierzające do wyprodukowania skutecznej szczepionki przeciwko ASF. Szczególny nacisk należy położyć na koordynację badań i współpracę jednostek badawczych, które prowadzą prace w tym obszarze, oraz na zwiększenie środków finansowych na wsparcie tych badań.
Docenia dotychczasowe działania Komisji Europejskiej podjęte w celu zwalczania ASF i sugeruje jednocześnie, aby KE zaplanowała kolejne granty, również w nowym programie „Horyzont Europa”, na działania w tym obszarze, gdyż aktualnie wszystkie konkursy dot. ASF w ramach programu „Horyzont 2020” są zamknięte.
Uważa, że poszkodowanym przez ASF gospodarstwom należy w sposób szczególny udzielać wsparcia, które powinno przejawiać się w postaci: a) zwrotu równowartości utylizowanych stad bez nakładania dodatkowych warunków, b) zastosowania mechanizmu dopłat historycznych, przez okres 5 lat od zaprzestania produkcji, którego powodem była depopulacja stada, c) pomocy finansowej przy reorganizacji swojego gospodarstwa na inny kierunek produkcji, d) pomocy we wprowadzaniu pełnej bioasekuracji tym gospodarstwom, które dalej produkują trzodę chlewną, e) pomocy z tytułu utraconych przychodów dla producentów trzody chlewnej z powodu zdestabilizowanego rynku wieprzowiny, f) pomocy tym gospodarstwom, które chcą zwiększyć produkcję trzody chlewnej, stosując biooasekurację w swoich gospodarstwach.
Jest zaniepokojony dalszym rozprzestrzenianiem się wirusa ASF i apeluje do Komisji Europejskiej o dalszą aktywizację, monitoring i ewaluację działań w walce z ASF na poziomie państw członkowskich z udziałem władz regionalnych i lokalnych, która uwzględniałaby niektóre problemy w ujęciu światowym.