Zbliża się jubileusz "Maksymy"

1989 r. Wieczór regionalny z poetą Ryszardem Kornackim (z prawej). Rozmawia z nim prezes Maksymy Wiesław Gromadzki

W 1982 r. Wojewódzki Dom Kultury i redakcja „Słowa Podlasia” ogłosiły konkurs „Moje Podlasie” a w kawiarni „Agatka” odbyło się jego podsumowanie. Podczas dyskusji wyłonił się pomysł powołania klubu literackiego przy „Piaście”. Na pewno w tym konkursie udział brali: Zinaida Kara, Halina Walczak, Anna Zielińska, Zenon Lewczuk, Ryszard Światek, Elżbieta Kuc, Marek Pietrzela i pisząca ten artykuł.

Zaczęli od poezji

Najpierw była poezja, następnie proza życia, która wielu z poetów przytłoczyła, ale najważniejsze, że nie odebrała wrażliwości na życie i drugiego człowieka. Powróćmy jednak do poezji. Nazwa Maksyma wzięła się stąd, że wówczas kierownikiem „Piasta” była Bożena Pawlina-Maksymiuk i to od drugiego członu jej nazwiska klub literacki nazwano „Maksyma”.

Niemal równolegle narodził się pomysł konkursów literackich im. Józefa Ignacego Kraszewskiego, pisarza, którego przedstawiać nie musimy, ale warto przypomnieć, że w latach 1822-1826 był uczniem Akademii Bialskiej. Dzieciństwo spędził w Romanowie. Chciałaby się napisać pobliskim, bo dzisiaj do Romanowa z Białej Podlaskiej jedziemy godzinę, ale wówczas powozem zaprzężonym w konie odległość tą pokonywało się znacznie dłużej. I to znajdujące się w tej miejscowości Muzeum im. Józefa Ignacego Kraszewskiego zostało współorganizatorem konkursów, które szybko stały się wydarzeniem ogólnopolskim a nawet międzynarodowym.

Pierwsze "Prezentacje"

W artykule „Podlaskie ślady literatury” Wiesława Gromadzkiego (1959-2007), jednego z ważnych filarów regionalnego życia literackiego, czytamy: że „Maksyma” istnieje od 1983 r. Skoro Wiesław Gromadzki to napisał, to należy uznać, że był to ważny rok dla powstania, formowania się, nakreślania priorytetów grupy. Konkrety przyszły w 1984 r., kiedy wydano pierwszy almanach poetycki „Prezentacje”, w którym znalazły się wiersze: Barbary Caruk, Wiesława Gromadzkiego, Zinaidy Kara, Ewy Koziara, Elżbiety Kuc, Antoniego Zenona Lewczuka, Ryszarda Światka, Ireneusza Wagnera, Haliny Walczak i Anny Zielińskiej. Ponadto do Klubu Literackiego „Maksyma” należeli: Stefan Wrzosek, Jarosław Błędowski, Małgorzata Michalak, Wioletta Sobiczewska i Janina Remlein. Szybko też dołączyli starsi: Ryszard Kornacki, Sławomir Kolumna Wysocki, Ryszard Chojecki, Tadeusz Krasucki i Mieczysław Pulik. Na pewno nie pamiętam wszystkich członków pierwszej Maksymy, ale to tylko świadczy o jednym, że koniecznym staje się przygotowanie wydawnictwa, w którym „Maksyma” zostanie opisana.

We wstępie do „Prezentacji”, pierwszej publikacji „Maksymy”, Piotr Kuncewicz napisał: - (…) Grupa nie narzuca sobie jednolitego programu ideowego czy artystycznego. Jej członkowie wychodzą bowiem z założenia, że każdy z osobna ma pełne prawo do indywidualnej wypowiedzi. (…) I tak pozostało do dzisiaj. Drugą recenzję do tej prezentacji napisał Stanisław Jan Królik wówczas literat związany z Białą Podlaską i on nie miał wątpliwości, że należy drukować.

Opiekę ze strony KK Piast objęła Urszula wówczas Żelazkiewicz, potem Kilan. Jej serdeczność do ludzi, wrażliwość i uwaga, jaką poświęcała każdemu, miało ogromne znaczenie w integracji osób, bardzo różniących się od siebie i to nie tylko wiekiem. Kolejna, która przejęła nad nimi opiekę, czyli Urszula Pietruczuk otoczyła literatów nie mniejszą życzliwością i uwagą. Po niej 0opiekę nad „Maksymą” objął Radosław Plandowski, który zajmował się organizacją regionalnego życia literackiego i nadal jest koordynatorem konkursów Kraszewskiego. W 2013 r. utworzył i zarejestrował „Bialskie Stowarzyszenie Literatów i Dziennikarzy „Maksyma”, którego jest prezesem. Trzeba też przyznać, że kolejne kierowniczki/dyrektorki KK ”Piast”, czyli Anna Leszczyńska, Elżbieta Stradczuk i Justyna Weremko, darzyły „Maksymę” swoistą estymą.

Chcą powrotu do starej "Maksymy"

Dziś można ostatecznie stwierdzić, że KL „Maksyma” powstał w 1984 r. Grupę stworzyli ludzie mający już pewną wizję rozwoju artystycznego czy oczekiwania. Jeszcze w tym samym roku po raz pierwszy odbyły się Podlaskie Spotkania Poetyckie (późniejsze literackie), w roku następnym pierwsza edycja konkursu literackiego im. J.I.Kraszewskiego. W składzie pierwszego jury znaleźli się: Jan Koprowski, Zdzisław Łączkowski, Zygmunt Wójcik, Franciszek Piątkowski i Waldemar Michalski, a więc ludzie, którzy związali się z „Maksymą” na lata i otoczyli podlaskich literatów opieką.

- Chcemy powrócić do dobrych tradycji „starej” Maksymy, a wiec regularnych, comiesięcznych spotkań oraz zapraszania na spotkania i warsztaty uznanych pisarzy, literatów, krytyków. Jestem przekonany, że tej dobrej tradycji literackiej nie powinniśmy zaprzepaścić a wręcz przeciwnie pielęgnować i rozwijać – deklaruje Maciej Szupiluk obecny prezes KL „Maksyma”.

W tym roku „Maksyma” obchodzi 35-lecie swojego istnienia. Stąd pomysł przybliżenia na łamach "Podlasiaka" podlaskich literatów oraz związanych z nim ludzi. Niech powiedzą, jakie są owoce decyzji powołania „Maksymy”, czy możemy mówić, że w ciągu tego okresu w Białej Podlaskiej powstało i rozwinęło się środowisko literackie. Jaki jest jego udział w życiu kulturalnym miasta, powiatu i regionu.

Prezesi Klubu Literackiego „Maksyma”, potem Podlaskiego KL „Maksyma”

Zenon Antoni Lewczuk, 1984-1986

Wiesław Gromadzki, 1986–2007

Anna Sacharuk, 2007-2008

Ireneusz Wagner, 2008-2018

Maciej Szupiluk, od 2018 do dziś

Ewa Koziara